Πέμπτη

2013-14, Γλωσσάρι Εικαστικών Τεχνών



Eκπαιδευτικό Πρόγραμμα Παραγωγής υλικού με  θέμα: «Φάκελος με το Γλωσσάρι των Εικαστικών Τεχνών»



«Η  καλλιτεχνική παιδεία γίνεται ολοένα και πιο απαραίτητη, εμπλουτίζοντας τη διάνοια  του νέου ανθρώπου όχι μόνο με θέματα και εμπειρίες που αφορούν ή προκύπτουν από την τέχνη, αλλά μέσω της οπτικής παιδείας αναπτύσσει την οπτική νοημοσύνη που ως δυναμικό κανάλι επικοινωνίας τον βοηθάει στη διαδικασία εκμάθησης ενός λεξιλογίου, ώστε να συμμετάσχει στην νέα πραγματικότητα, ενισχύοντας τόσο την κρίση και τη παρατηρητικότητα του, όσο και τη δημιουργικότητα του»[1]. Την Σχολική Χρονιά 2013-14 υλοποιήθηκε το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Παραγωγής  Υλικού, "Γλωσσάρι Εικαστικών Τεχνών", από ομάδα μαθητών των Τάξεων Ε' και ΣΤ', με τις παρακάτω ενότητες:
1. Σημείο,
2. Γραμμή,
3. Γεωμετρικά Σχήματα,
4. Τόνος,
5. Προοπτική,
6. Χρώμα,
7. Ψηφιδωτό,
8. Κολλάζ,
9. Μάσκα,  
10. Πορτρέτο - Προσωπογραφία, 
11. Θέμα (π.χ. Το Πέταγμα),
12. Τοπιογραφία, 
13. Γλυπτική,
14. Αρχιτεκτονική,
15. Υφή 
Βασικός στόχος του προγράμματος ήταν -και είναι- η γνωριμία  των μαθητών με την ορολογία των Εικαστικών Τεχνών προκειμένου να την αναγνωρίζουν στην ζωή τους, να την παρατηρούν και να την αξιολογούν.
Στόχοι του προγράμματος:
Η εδραίωση της ουσιαστικής σχέσης με τις εικαστικές τέχνες
Η αφορμή για καλλιτεχνική έκφραση και δημιουργία
 Η ανάλυση των όρων
Η αισθητική καλλιέργεια
Η ανάπτυξη κριτικά σκεπτόμενων φιλότεχνων
Η καλλιέργεια συνεργασίας επικοινωνίας και σεβασμού

Τα παιδιά πρώτα έρχονταν σε επαφή με την ορολογία της τέχνης κάθε ενότητας και τα σχετικά έργα μέσα από τις καρτέλες και περνούσαν στην διαδικασία να εκπονήσουν μια εικαστική εργασία
Το εποπτικό υλικό και οι εργασίες των παιδιών θα εκτεθούν στην αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων του Σχολείου μας στις 4 Ιουνίου 2014 και στο συγκεκριμένο "μπλόγκ" που ονομάζεται "Παιδική Πινακοθήκη", μετά τις 31 Μαΐου 2014, μέσα από την ιστοσελίδα του σχολείου μας. 
Μέσα από το πρόγραμμα Παραγωγής υλικού "Γλωσσάρι των Εικαστικών Τεχνών"[2] επιχειρήσαμε να διερευνήσουμε (με λιτό τρόπο μια και απευθυνόμαστε σε μαθητές)  τις εικαστικές έννοιες λεξικογραφικά[3] και από τον τρόπο που αυτά συνθέτουν έργα γνωστών καλλιτεχνών μέσα από την Ιστορία της Τέχνης[4],  αλλά και πως οι μαθητές μας έχοντας έρθει σε επαφή με τα παραπάνω έχουν δημιουργήσει νέα έργα. Το πρόγραμμα στοχεύει επίσης στην δημιουργία έκθεσης και ενδεικτική παρουσίαση στο μπλόγκ μας των στοιχείων του Φακέλου καθώς και των έργων των παιδιών που δημιουργήθηκαν καθ’ όλη την διάρκεια του προγράμματος.
Έχουμε βέβαια πάντα κατά νου, αυτό που αναφέρει ο Δημήτρης Μυταράς, Καθηγητής στην Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας: «Οι σχολές, τα υλικά, οι τεχνοτροπίες, οι κοινωνικές ανακατατάξεις, οι συζητήσεις, οι φιλοσοφίες και τα κείμενα μπορούν να ασχολούνται μόνο με τα ερεθίσματα που δημιουργούν της τέχνη. Την ίδια όμως τίποτε απολύτως δεν την ερμηνεύει».[5]  
 Στο σημείο αυτό ήθελα να ευχαριστήσω τον Διευθυντή του Σχολείου μας Κ. Βασίλειο Πανόπουλο για την βοήθεια του προκειμένου να υλοποιηθεί αυτή η εργασία, την καθηγήτρια πληροφορικής Αγγελική Θεοδόση για την συνεργασία μας, τον Δ. Τρακαδά για τις φωτογραφίες των έργων των μαθητών, την Ν. Μπολιεράκη, εικαστικό και καθηγήτρια (στο Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο Γέρακα Αττικής με Λυκειακές Τάξεις),  για την βοήθεια της και βέβαια τους Μαθητές μου για τις ιδέες και την ωραία τους δουλειά.







 «Φάκελος με το Γλωσσάρι των Εικαστικών Τεχνών»

Στόχοι του προγράμματος

Η εδραίωση της ουσιαστικής σχέσης με τις εικαστικές τέχνες

 


Η όλη προσπάθεια μας απέβλεπε στο να αισθανθούν τα παιδιά την αναζήτηση της τέχνης ως δική τους υπόθεση, ως κάτι που τα αφορά άμεσα.  Όπως αφορά άλλωστε κάθε πολιτισμένο άνθρωπο.
Η αφορμή για καλλιτεχνική έκφραση και δημιουργία

 

Τα παιδιά έχουν ανάγκη να εκφραστούν και να παίξουν. Προσπαθήσαμε λοιπόν να κάνουμε  και τα δύο. Εκφράζονταν με την τέχνη ενώ  έπαιζαν με τα υλικά.( π.χ. ανακατεύοντας  τέμπερες και ανακαλύπτοντας  καινούρια χρωματικά αποτελέσματα).
Η ανάλυση των όρων

 

Με απλό τρόπο προσπαθούσαμε να κατανοήσουμε κάθε στοιχείο και με ποιο τρόπο αυτό χρησιμοποιήθηκε από τα κινήματα και τους καλλιτέχνες .
Η αισθητική καλλιέργεια

 

Οι μαθητές παρατηρώντας,  μαθαίνοντας και δημιουργώντας αποκτούν μια αισθητική παιδεία που επιτρέπει  βαθμιαία την αναγνώριση του «ωραίου».
 Η ανάπτυξη κριτικά σκεπτόμενων φιλότεχνων
Η αισθητική καλλιέργεια αναπτύσσει  την κριτική σκέψη, την  σκέψη για το τι είναι ωραίο και   τις αξίες που πρέπει να έχει ένας  σκεπτόμενος  φιλότεχνος.
Η καλλιέργεια συνεργασίας επικοινωνίας και σεβασμού

Οι ώρες εργασίας  είναι  ώρες που προσπαθήσαμε με τους μαθητές  να αναπτύξουμε την συνεργασία, την επικοινωνία και τον σεβασμό προς την  ομάδα της τάξης.






[1]Μπολιεράκη Κλεάνθή, Μπολιεράκη Κωνσταντίνα, “ Τέχνη: επικοινωνία πέρα από το λόγο,  Επιστημονική Ημερίδα με θέμα:«ut picture poesis: όπως η Ζωγραφική έτσι και η ποίηση”  Συνδιοργάνωση: Tο Τμήμα Επιστημονικής και Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Περιφερειακής Διεύθυνσης Αττικής, Το Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο και Λυκειακές τάξεις Γέρακα Αττικής, Το Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά, Η Σχολική Σύμβουλος Καθηγητών Εικαστικών Μαθημάτων Αττικής, ΑΣΚΤ, 2013 
[2] Θ. Ζωγράφος, Δ. Μπέσσας, Ε. Μπέσσα, Εικαστικά Α΄και Β΄ Τάξη Δημοτικού, Θ. Ζωγράφος,  Α. Αξαοπούλου, Δ. Μπέσσας, Ε. Μπέσσα Εικαστικά Γ΄και Δ΄ Τάξη Δημοτικού,  Α. Ν. Μαγουλιώτης, Α. Τσιπλητάρης,  Εικαστικά Ε΄ και ΣΤ΄ Τάξη Δημοτικού, Υ Π.Ε.Π.Θ., Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων.
[3] Μπαμπινιώτης, Γ., Λεξικό της Νέας Ελληνικής  Γλώσσας, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα, 1998,
Υ.Σ. Εκτός από το Στοιχείο «Χρώμα» το οποίο είναι μέσα από το: Itten, Johannes, (1961) Kunst der Farbe, Ravensburger Buchverlag Otto Maier GmbH, Ravensburg (Deutschland), (ελλ. μτφρ. Ιωάννα Ομορφοπούλου, Γιοχάννες Ίττεν, Τέχνη του Χρώματος, Αθήνα: Ενωση Καθηγητών Καλλιτεχνικών Μαθημάτων. Και το στοιχείο «Υφή» μέσα από το: Πούνιν Νικολάι, «Πρώτος Κύκλος Διαλέξεων που έγιναν στο Επιμορφωτικό Πρόγραμμα των Καθηγητών Τεχνικών το 1919» μετφ. από τα γαλλ. Αλεξάνδρα«Παπαθανασοπούλου,» σ. 239 και Τσαντσάνογλου Μαρία «Η Μετατόπιση (Ζντβινκ), η Ύφή (Φακτούρα) και το Υπέρλογο (Ζαούμ): Λογοτεχνικές Προεκτάσεις της Μη-Αντικειμενικής Ζωγραφικής» σ.121-122, Ρώσικη Πρωτοπορεία 1910-1030, Η Συλλογή Γ. Κωστάκη,  Καφέτση, Άννα-(επιμ.), Θεωρία-Κριτική,  Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλ. Σούτζου, Ευρωπαϊκό Κέντρο Δελφών, Αθήνα ,1995
[4]Ό. Ζιρώ, Ε, Μερτζάνη, Β. Πετρίδου, Ιστορία της Τέχνης (Γ’ Τάξης Ενιαίου Λυκείου),Υ Π.Ε.Π.Θ., Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων.
[5] Δ. Μυταράς, Η Γλώσσα Της Τέχνης, Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα, 2012

Χριστίνα Παπαδάκη
Καθηγήτρια Ζωγραφικής (ΠΕ08) των Ραλλείων Π.Π.Σ
Μ.Arch.